زوج درمانی متمرکز بر هیجان

Emotion-Focused Couple Therapy: A Review of Theory and Practice

خلاصه ای از زوج درمانی هیجان محور (EFCT)

زوج درمانی متمرکز بر هیجان (EFCT) رویکردی برای زوج درمانی است که بر نقش احساسات در روابط تأکید دارد. فرض اصلی این است که احساسات اطلاعات مهمی در مورد نیازهای اصلی افراد و کیفیت رابطه ارائه می دهند. هدف EFCT کمک به زوج‌ها برای دسترسی و بیان احساسات اصلی و اساسی خود به منظور بازسازی الگوهای تعامل منفی و ایجاد پیوند دلبستگی ایمن‌تر است.

مفهوم سازی موردی و فرآیند درمان

درمانگران EFCT رویکردی فرآیندمحور برای مفهوم‌سازی موردی اتخاذ می‌کنند و بر تجربیات و واکنش‌های عاطفی فعلی مراجع تمرکز می‌کنند تا ویژگی‌های شخصیتی دائمی یا تشخیص‌ها. درمانگر به‌عنوان «تشخیص‌دهنده فرآیند» عمل می‌کند و به زوج کمک می‌کند تا داستان‌های زندگی و معناسازی عاطفی خود را کشف کنند.

فرآیند EFCT معمولاً شامل سه مرحله اصلی است:

1. کاهش چرخه های منفی: درمانگر به زوج کمک می کند تا چرخه تعامل منفی خود و احساسات و آسیب پذیری های مرتبط با دلبستگی/هویت را شناسایی کنند. این مشکل به جای سرزنش یک شریک، به عنوان یک چرخه مطرح می شود.
2. دستیابی به عواطف زیربنایی: درمانگر تلاش می کند تا احساسات اولیه ناشناخته زوج ها مانند ترس، اندوه یا شرم را که به موقعیت آن­ها در چرخه منفی کمک می کند، آشکار کند. شرکا ریسک می کنند تا آسیب پذیری خود را برای یکدیگر آشکار کنند.
3. تثبیت و ادغام: تمرکز بر تقویت الگوهای تعاملی جدید و سالم‌تر زوج‌ها و ادغام آن‌ها در زندگی روزمره‌شان است و بر احساسات مثبت و راهبردهای حل مسئله تاکید می شود.

اصول EFCT

  اصول کلیدی EFCT عبارتند از:

1. احساسات اطلاعات مهمی در مورد نیازهای اصلی و کیفیت رابطه ارائه می دهند.
2. روابط سالم از طریق یک اتحاد درمانی همدلانه و مشارکتی امکان پذیر است.
3. مفهوم‌سازی موردی، فرآیندی منعطف و مداوم برای بررسی تجربیات عاطفی مراجع و معناسازی است.
4. درمانگر به جای یک متخصص در مورد شخصیت یا رابطه مراجع به عنوان یک “تشخیص دهنده فرآیند” عمل می کند.

به طور کلی، EFCT قصد دارد به زوج ها کمک کند تا از چرخه های منفی خارج شوند، به احساسات زیربنایی خود دسترسی پیدا کنند و پیوند دلبستگی ایمن را از طریق فرآیند کاوش عاطفی و بازسازی تعاملات بازسازی کنند. درمانگر نقش راهنما را در این سفر ایفا می کند.

مراحل مفهوم سازی موردی

  درمانگران EFCT از یک رویکرد سه مرحله ای برای مفهوم سازی مورد پیروی می کنند:

1. باز کردن داستان‌های زندگی و مشاهده معناسازی عاطفی: مشکلات رابطه‌ای و رفتاری ارائه شده در چارچوب قرار می‌گیرند و مضامین داستان‌های زندگی مشخص می‌شوند. تجارب عاطفی دردناک شناسایی می شوند و سبک های پردازش عاطفی مراجع مشاهده می شود. مسائل دلبستگی و هویت مورد توجه قرار می گیرد.
2. ایجاد تمرکز و شناسایی احساسات اصلی: درمانگر علائم حالت‌های عاطفی دردناک مداوم را زیر نظر می‌گیرد و موضوعاتی را برای فرآیند شناسایی می‌کند. طرحواره های هیجانی اساسی سازگار و ناسازگار تعریف شده است. نیازهای زوج، موانع دسترسی به احساسات و عواطف ثانویه شناسایی می شوند.
3. فرمول‌بندی فرآیند: تمرکز به مشاهده و فرمول‌بندی مداوم حالات عاطفی، نشانگرها و ریز نشانگرها تغییر می‌کند. معنای جدیدی که پدیدار می شود، دوباره به مضامین داستان زندگی مرتبط می شود که در ابتدا این زوج را وارد درمان کرد.

در طول فرآیند مفهوم‌سازی مورد، درمانگر و مراجع به طور مشترک برای کشف احساسات و داستان‌های زندگی، با هدف بازآفرینی روایت‌های زندگی مراجع به روشی سازگارتر کار می‌کنند.

مدل مرحله ای و مراحل EFCT

  فرآیند EFCT را می توان در پنج مرحله خلاصه کرد:

1. تأیید و تشکیل اتحاد: درمانگر با هر دو شریک یک اتحاد همکاری ایجاد می کند، درد فردی آن­ها را تصدیق می کند و یک پیوند عاطفی ایجاد می کند. اعتماد و امنیت در اولویت است.
2. کاهش چرخه‌های منفی: درمانگر به زوج کمک می‌کند تا احساسات و حساسیت‌های اصلی خود را که چرخه تعامل منفی را هدایت می‌کند، شناسایی و برچسب‌گذاری کند. ریشه های احتمالی آسیب زا بررسی می شود.
3. دستیابی به عواطف زیربنایی: درمانگر شرکا را تشویق می کند تا نیازها/جنبه های رد شده خود را شناسایی کرده و آن­ها را در رابطه ادغام کنند. موانع دسترسی به احساسات مورد بررسی قرار می گیرد.
4. تعامل منفی و بازسازی خود: شرکا تشویق می شوند تا احساسات آسیب پذیر خود را بپذیرند و نیازهای صادقانه خود را بیان کنند. تعاملات مثبت تقویت می‌شوند و ظرفیت‌های خود آرام‌بخشی ایجاد می‌شود.
5. تثبیت و ادغام: تمرکز بر ادغام الگوهای جدید و سالم تر تعامل در زندگی روزمره زوج است و احساسات مثبت و تحولات شخصی/رابطه ای برجسته می شوند.

این مدل مراحل کاملاً خطی نیست – مراحل را می توان در طول فرآیند درمان در صورت نیاز مجدداً مشاهده کرد یا با هم همپوشانی کرد.

نتیجه گیری

  به طور خلاصه، EFCT یک رویکرد فرآیندمحور است که بر نقش احساسات در روابط زوجین تأکید دارد. هدف درمانگر با کمک به شرکا برای دسترسی و بیان احساسات اساسی خود، بازسازی الگوهای تعامل منفی و بازسازی یک پیوند دلبستگی ایمن است. مفهوم‌سازی مورد مشارکتی و مدل درمانی مبتنی بر مرحله، درمانگر را در تسهیل این کاوش عاطفی و تغییر رابطه راهنمایی می‌کند.

ANDRE DESSAULLES AND SUSAN M. JOHNSON
School of Psychology, University of Ottawa

WAYNE H. DENTON
Department of Psychiatry and Behavioral Medicine

Wake Forest University School of Medicine

برای دانلود مقاله اصلی به زبان انگلیسی رو فایل موردنظر کلیک نمایید