روانشناسی
زوج درمانی هیجان‌مدار چیست؟
خرداد
زوج درمانی هیجان‌مدار چیست؟
به طور کلی زوج درمانی، راه حلی موثر برای رفع تعارضات و کشمکش هایی است که زوجین به تنهایی قادر به حل آن نمی باشند. همچنین برای بهبود روابط زوجین بسیار کاربردی و موثر است. علاوه بر آن زوج درمانی، به زوج هایی پیشنهاد می شود که به دلیل عدم شناخت پیش از ازدواج دچار سردی و عدم اعتماد در رابطه شده اند. این روش زمانی برای رابطه موثر است که زوجین با نگاهی واقع بینانه به مشکل و نه تسلط بر طرف مقابل مشارکت لازم را با درمانگر داشته باشند. طرفین باید بدانند که مشارکت در درمان، برای رسیدن به رابطه مطلوب حیاتی است . هر دو نفر از زوجین باید به اصلاح و یا تغییر رفتارهای ناکارآمد خود تمایل داشته باشند . صداقباشند و احساسات خود را بپذیرند.
تصور اشتباهی که عدم مراجعه به زوج درمانی را تحت تاثیر قرار می دهد این است که برخی افراد معتقداند، زوج درمانی فقط برای مشکلات بسیار جدیِ رابطه مثل خیانت و سوءمصرف مواد، لازم است و برخی نیز آن را آخرین راهبردی میدانند که قبل از جدایی امتحان میشود. در صورتی که زوج درمانی برای هر نوع مشکل در رابطه مفید است و افراد می توانند زوجهای جوان، مسن تر ها، افرادی که دوره پیش از ازدواج را سپری می کنند و یا روابط دوستانه باشد.
معرفی زوج درمانگران با رویکرد هیجان‌مدار
زوج درمانی هیجان‌مدار در چه مواردی کاربرد دارد؟
عدم اعتماد در زوج درمانی هیجان‌مدار
از شایع ترین مشکلات در روابط، رنگ باختن اعتماد متقابل است؛ خیانت ها و برقراری روابط موازیو یا عدم شفافیت مالی زوجین از مواردی است که اعتماد در رابطه را تحت تاثیر قرار می دهد. در هر یک از این موقعیت ها، زوج درمانی کمک می کند تا در فرد بتواند آسیب پذیری خود را بیان کند و به آن پرداخته شود.
درگیری و مشاجره همیشگی در زوج درمانی هیجان‌مدار
گاهی نظم روابط دچار آشفتگی می شود، افراد در مسائل پیش پا افتاده دچار کشمکش و مشاجره می شوند، یا حتی این مشاجرات به حدی است که آسیب های جدی بر روان افراد باقی می گذارد و میتواند نتایج ویرانگری در طولانی مدت داشته باشد. این درگیری ها غالبا ریشه در مشکلات عمیق تری دارد که ابراز نشده و در مورد آن ها صحبت نشده است. جلسات زوج درمانی، فرصت امنی فراهم می کند تا افراد بتوانند راحتتر گفتگو کنند.
کاهش صمیمیت در زوج درمانی هیجان‌مدار
وقتی افراد در رابطه احساس می کنند که دیده نمی شوند، شنیده نمی شوند، و طرف مقابل نمی تواند درک صحیحی از آنها داشته باشد، یا حتی نگرانند که نمی توانند فرد مقابلشان را به درستی درک کنند و احساس می کنند که در رابطه یک جای کار می لنگد، رابطه صمیمیت قبلی را ندارد و احساس راحتی نمی کنند، با کمک زوج درمانی می توانند رابطه را ترمیم کنند و روابط گرم تر و صمیمی تری را تجربه کنند.
غلبه بر ترس ها و بیان نیازها در زوج درمانی هیجان‌مدار
افراد با مراجعه به زوج درمانگر و صحبت کردن در فضای امن، یاد می گیرند که در رابطه هم بتوانند نیازهایشان را مطرح کنند و بدون ترس صحبت کنند.
ناکارآمدی در حل تعارضات در زوج درمانی هیجان‌مدار
در مواردی که افراد قادر به کنترل پرخاشگری نیستند، یا در مشاجرات در خود فرو می روند، قهر می کنند و یا هر رفتار ناکارآمدی دارند، که به مذاکره و بحث کمکی نمی کند، با مراجعه به زوج درمانگر به نقاط ضعف خود پی برده و برنحوه صحیح صحبت کردن و رفتار کردن اثر می گذارد.
الگوهای مخرب رفتاری در زوج درمانی هیجان‌مدار
عادتها و الگوهای رفتاری گاهی می توانند بسیار آسیب زننده باشند؛ عادات بدغذایی، خواب نامناسب، برخورد نامناسب با خانواده ها، عدم همدلی با فرد مقابل در رابطه مثال هایی از این الگوهای مخرب اند. هرچه این الگوهای مخرب، ریشه در زمانهای طولانیتری داشته باشند، انرژی و زمان بیشتری برای حل شدن نیاز دارند.
شرکت در کارگاه مهارت افزایی زوج درمانی هیجان‌مدار
زوج درمانی هیجان‌مدار (EFT-C)
خانواده درمانی و زوج درمانی هیجان‌مدار یک روش درمانی است که بهترین نتایج درمانی را در روابط متلاطم و مشکل دار نشان داده است. از نگاه این رویکرد، نزاع های زوجین ناشی از شکست در تنظیم عواطف خود و دیگری است. همچنین همان گونه که پیش تر اشاره کردیم، ریشه اختلافات در رابطه می تواند اعتراضی از سوی یکی از طرفین نسبت به کاهش صمیمیت، عدم اعتماد، عدم احساس امنیت است که گاهی به صورت بروز حسادت ها، انتقادهای شدید و مشکلات جنسی بروز می کند. یا وقتی فرد کسی که به آن دلبستگی دارد را در دسترس احساس نمی کند، یا به نیازهای عاطفی وی پاسخ داده نمی شود، احساس پریشانی، اضطراب، هراس و حتی بی خیالی و کناره گیری می کند. و به مرور زمان این نوع رفتار به عادت تبدیل می شود و این الگوهای نامناسب رفتاری بر روابط زوج مسلط شده و نهایتا باعث آسیب به رابطه می شود. بنابراین تمرکز درمان بر روش هایی است که بتوان به زوجین کمک کرد تا هیجانهای خود را تعدیل و تنظیم کند. این هیجانات می توانند خشم، ترس، غم، شرم و عشق باشند. گرینبرگ از مبدعان این رویکرد معتقد است این هیجان است که به تعارضات زناشویی سوخت رسانی می کند و آنها را شعله ور می سازد. بنابراین دسترسی به این هیجانات پادزهر نهایی برای ترمیم این تعارضات است. به طور کلی در رویکرد هیجان مدار، راه رهایی از اضطراب ها، افسردگی ها و اثرات تروما، توانایی افراد در دستیابی به الگوهای هیجانی ناسازگار بنیادینشان است و اینکه روش ترمیم خود را یاد بگیرند و به تنظیم عمیق ترین هسته های هیجانی خود بپردازند. بنابراین چرخه تعاملات منفی ایجاد شده بین زوج نیز در محیطی بدور از قضاوت، تغییر می کند. مطالعات گزارش می دهند نتایج بدست آمده از طریق درمان هیجان مدار پایداری بیشتری نسبت به روش های پیشین داشته است. بعلاوه پژوهش ها نشان می دهند درمان هیجان مدار بر فرایند بخشش میان زوجین بسیار موثر بوده است؛ در روابط بسیار اتفاق می افتد که یکی از زوجین احساس کند جراحت هایی بر وجودش وارد شده که قابل ترمیم نیست مواردی مثل خیانت، عدم همراهی همسر در مواقعیت هایی چون زایمان، سقط جنین، از دست دادن نزدیکان و دوران سوگواری. در چنین مواقعی فرد امید خود را به رابطه از دست می دهد. و اثر این جراحت تا مدت ها بر رابطه باقی می ماند. به عبارتی در زوج درمانی رویارویی و تماس با رنج ناشی از عدم تامین نیازهای گذشته و یادگیری مهارت خودترمیمی می تواند در افزایش رضایتمندی رابطه و نیز آرام کردن آشفتگی های هر فرد موثر باشد. چراکه آنچه برای استحکام روابط اهمیت دارد، آشکار شدن هیجان های بنیادین بر مبنای نیازهای تامین نشده بزرگسالی و مبنای پاسخ گویی و ترمیم گری همسران نسبت به یکدیگر است. درمان هیجان مدار به افراد مهارتهای ارتباطی نمی آموزد، نصیحت نمیکند، مهارت حل مسئله یاد نمیدهد. بلکه به صورت بنیادین به زوج نشان دهد چگونه در رابطه تعادل عاطفی خود را از دست میدهند، و یکدیگر را به درون یک
تعامل تعارضی که منجر به قطع پیوندهای عاطفی میشود، میکشانند. درمانگر EFT پویاییهای پریشانی زوج را درک میکند و به زوج کمک کند تا هیجانات خود را تنظیم کنند و یا تغییر دهند و با این تغییرات چرخه منفی تعاملات را اصلاح کنند.
می توان گفت EFT تنها رویکرد زوج و خانواده درمانی است که ریشه های محکمی در شناخت علمی از عشق بزرگسالی دارد. اینکه چرا عشق بزرگسالی اهمیت دارد، چکار کنیم تا پایدار بماند. عشق تنها به سکس و احساسات رویایی خلاصه نمیشود، بلکه عشق رمز بقایی باستانی است که در وجود ما از ابتدا به ودیعه گذاشته شده است. این رویکرد علمی به عشق، درمانگر را قادرمی سازد تا با آگاهی کامل به افراد کمک کند فعالانه به روابط عاشقانه خود شکل دهند. و همسران بتوانند با هم همساز بوده و نسبت به نیازهای یکدیگر پاسخگو باشند، در این صورت می توانند با هر مشکل، اختلاف نظر، و سختی در زندگی مشترک برخورد بهینه داشته باشند. زوج درمانی هیجان مدار برای داشتن نگاه جامع تر برای درمان، خود-ترمیمی و دیگر-ترمیمی را تلفیق می کند.
تاریخچه نظری زوج درمانی هیجان‌مدار
زوج درمانی هیجان‌مدار یا EFT-C آمیخته ای از رویکردهای انسان گرا- تجربه نگر و سیستمی است. از این رو کار با هیجانات با کار بر تعاملات در هم تلفیق می شود. در ابتدا این رویکرد تلاشی برای یکپارچه سازی نقش هیجان در درمان و تعامل و ارتباط در روابط انسانی بود. تاکید بر نقش چرخه های تعاملی بین همسران از نظریه سیستمی، ایجاد تغییر در تعاملات از کاربست های مینوچین و بروز تجارب فردی با استفاده از تکنیک های گشتالت درمانی مجموعا پایه های زوج درمانی هیجان مدار را می سازند. و این رویکرد را تبدیل به روشی فرا تر از قاب دهی مجدد، تجویز نشانه و بازسازی می کند که در نظریه سیستمی به آنها پرداخته می شود. اشتراک EFT-C با نگاه سیستمی این است که بر اساس این دیدگاه تلفیقی، درمانگر فرد را با تمرکز روی نقشی که هیجان بر پایداری چرخه های منفی دارد، به سیستم بر می گرداند و از هیجان برای ایجاد الگوی تعاملی جدید کمک می گیرد. در EFT-C بر هیجان ها و لحن هیجانی و انتقال موقعیت های تعاملی از طریق هیجانات تاکید می شود.
نقش زوج درمانگر هیجان مدار در زوج درمانی هیجان‌مدار
- صداقت، اعتماد و بدون قضاوت بودن، ویژگیهای زوج درمانگر هیجان مدار است
- زوج درمانگر هیجان مدار در مرحله ی اول سعی میکند ارتباطی امن با مراجع خود برقرار کند و اولویت اول او برقراری اتحاد درمانی است. درمان از لحظهای که مراجع تماس میگیرد، شروع میشود و درمانگر سعی میکند با همدلی به صحبتهای مراجع گوش فرا داده و اطلاعات و راهنماییهای لازم را ارائه دهد .
- تمام تمرکز درمانگر هیجان مدار بر احساس امنیتی است که در جلسه وجود دارد. امنیت کمک می کند تا در سایه ی آن زوجین بتوانند به صورت کنجکاوانه، درون خود و همسرشان را ببینند.
- درمانگر هیجان مدار باور دارد مراجعین بهترین متخصص در مشکلات خود هستند، بنابراین با آنها همراه می شود و با کمک زوج آنها را هدایت می کند تا موانع برقراری رابطه صمیمانه با همدیگر را کنار زده و بتوانند با امنیت و اطمینان خاطر رابطه سالمی را تجربه کنند.
- زوج درمانگر هیجان مدار روی افراد برچسب اختلال نمی زنند و به مشکلات به صورت ریشه ای پرداخته می شود.
